Taaldiagnostiek bij meertalige kinderen

Sofie Verrijkt & Foyer v.z.w.

Als logopediste bij PIM (Partners In Meertaligheid) in Brussel bestaat een groot deel van mijn werkweek uit het bespreken van taalanalyses. Deze taalanalyses zijn een essentiële tool om aan taaldiagnostiek te doen bij meertalige kinderen. Hier in Brussel zijn immers heel wat kinderen meertalig. De officiële talen hier zijn het Nederlands en Frans, maar de kinderen en gezinnen die aangemeld worden spreken thuis onder andere Arabisch, Berbers, Turks, Spaans, Urdu, Russisch, Albanees, Roemeens, of een combinatie van deze talen!
Maak je je als mama zorgen over de taalontwikkeling van je kind dat thuis Spaans spreekt? Wil je een eventuele taalproblematiek vaststellen bij je kind dat thuis Italiaans en Nederlands spreekt? Loopt de verwerving van de schooltaal moeizaam bij je kind met Turks als thuistaal?

Wel, om een uitspraak te doen over een eventuele taalachterstand of taalontwikkelingsstoornis (TOS) heb je informatie nodig over alle talen van een kind die een kind leert: thuis, maar ook in een kinderdagverblijf of op school.

  • Heeft je kind een taalachterstand in alle talen? Dan is er mogelijk sprake van een taalontwikkelingsstoornis.
  • Is er een taalachterstand in één van de talen, maar niet in alle talen? Dan gaat het waarschijnlijk om een blootstellingsachterstand waarbij het kind in die taal minder taalaanbod en oefenkansen gekregen heeft!

We geven een voorbeeld om het duidelijker te maken: twee jongens, Igor en Alexander, hebben het moeilijk op school. De verwerving van het Nederlands verloopt moeilijk en de school is ongerust. Thuis spreken ze allebei Russisch. Is de informatie die we nu hebben genoeg om over een taalproblematiek te spreken? NEE! Informatie over de ontwikkeling van de thuistaal is essentieel.

Wat doen wij bij PIM (partners in meertaligheid) op Foyer vzw?

Als je een meertalig kind test in één taal is het resultaat niet representatief voor de taalvaardigheden in alle talen. Om van een mogelijke TOS te spreken, is daarom onderzoek naar de thuistaal essentieel. Dat is wat wij doen aan de hand van onze taalanalyses.
We hebben bij PIM de mogelijkheid om taalanalyses voor een tiental talen aan te bieden. De bedoeling is om zo veel mogelijk taalgebruik uit te lokken bij het kind (in de thuistaal/thuistalen), dat taalgebruik op te nemen en te analyseren.
Bij onze taalanalyses maken we een onderscheid in 3 groepen (kinderen jonger dan 3, kinderen tussen 2,5 en 6 jaar, en kinderen vanaf 6 jaar).
De kinderen komen eenmaal naar onze consultatieruimte voor een analyse ter plaatse. We hebben hierbij aandacht voor taalexpressie en taalbegrip. In uitzonderlijke gevallen kunnen we ook een taalanalyse doen op basis van thuisfilmpjes. De analiste houdt wel eerst een gesprek met de ouders aan de hand van een uitgebreide vragenlijst. Er wordt ingegaan op taalaanbod, vroege en actuele taalontwikkeling en welbevinden. Daarna probeert de analiste om taal uit te lokken bij het kind en maakt zelf een audio-opname. (De ouders wonen dat opnemen alleen bij als het kind onzeker of angstig is.) Ook wordt nagegaan wat de gevoelens zijn van het kind m.b.t. de verschillende talen in haar/zijn leven.
Het voorafgaand gesprek met de ouders op basis van een vragenlijst geeft ons al enkele belangrijke inzichten in de taalvaardigheden van het kind en in de verwachtingen van de ouders. Heel wat ouders geven initieel immers aan dat hun kindje goed spreekt in de thuistaal. Als we dan verder vragen, komen er vaak toch enkele dingen aan het oppervlak. Kan je kindje alle klanken uitspreken? Moet je kindje soms zoeken naar woorden? Kan je kindje zinnen maken? Ouders kunnen niet altijd inschatten wat een kindje al kan of zou moeten kunnen op een bepaalde leeftijd. Door de juiste vragen te stellen, krijgen we van de ouders een schat van informatie.

Na het bezoek van het kind met de opname schrijft de taalanaliste het opgenomen taalstaal helemaal uit. Die transcriptie geeft ook alle eventuele fouten, herhalingen, etc. weer. De taalanaliste bespreekt en interpreteert de resultaten met de logopediste. Samen bekijken we of het taalniveau leeftijdsadequaat is en, als er fouten zijn, over welk soort fouten het gaat. Welke klanken spreekt een kind (nog) niet goed uit? Is de zinsstructuur juist? Moet het kind lang nadenken over bepaalde woorden? Onze taalanalisten zijn moedertaalsprekers, waardoor zij ook informatie kunnen geven over lokale dialecten, woorden die beter passen binnen een bepaalde context, etc. Zo spreken Marokkaanse families uit de regio rond Tanger van "kleyna" (konijn), maar in andere gebieden wordt "gnina" of "kniena" gezegd. Als een kind "kniena" zegt is dat dus geen uitspraakfout, maar wel een regionaal verschil. In het Spaans uit Spanje wordt de finale /s/-klank vaak weggelaten, terwijl deze in het Spaans uit Peru wel uitgesproken wordt. Zulke informatie is onmisbaar om fouten te categoriseren.

Gevoelens t.g.o. talen zijn ook erg belangrijk. Een kind dat een zeer negatieve attitude heeft tegenover de thuistaal ("Papa, waarom spreken we niet gewoon Nederlands thuis?") of tegenover de schooltaal ("Nederlands is stom, we moeten altijd werken!"), zal deze taal ook minder goed leren. Welbevinden is een voorwaarde voor taalleren.

Laat ons ten slotte nog even terugkomen op Igor en Alexander, de twee Russische jongens die het moeilijk hadden op school. Uit de taalanalyses blijkt dat Igor in het Russisch verschillende uitspraakfouten maakt (bij klanken die op deze leeftijd toch al verworven zouden moeten zijn), dat hij lang moet zoeken naar zijn woorden, dat zijn zinsbouw niet correct is en dat hij de werkwoorden niet vervoegt. Een verhaaltje vertellen is enorm moeilijk voor Igor. Bij hem is er waarschijnlijk sprake van een taalontwikkelingsstoornis (TOS) die ervoor zorgt dat taal leren in het algemeen (en dus in alle talen) moeilijker verloopt. Hij heeft nood aan logopedische begeleiding en de ouders kunnen tips gebruiken voor thuis. Alexander daarentegen spreekt zeer goed Russisch. Hij maakt geen fouten wanneer hij spreekt, heeft een zeer gevarieerde woordenschat en kan lange zinnen maken van voldoende complexiteit. Hij is een spraakwaterval in het Russisch die met aandacht voor de hoofdpersonages en voor de details op een gestructureerde manier een verhaal kan vertellen. De problemen die hij heeft met de verwerving van het Nederlands zijn niet terug te brengen tot een taalproblematiek. Mogelijk is hier een andere oorzaak. Misschien is er te weinig taalaanbod, of heeft hij een negatieve attitude t.g.o. het Nederlands. Misschien heeft hij gewoon wat meer tijd nodig.

Op basis van al de informatie die we via een taalanalyse verzamelen kunnen we dus een diagnose bevestigen of uitsluiten. We ondersteunen hiermee heel wat scholen en logopedisten, maar geven ook ouders meer inzicht in de taalontwikkeling! We kunnen doorverwijzen voor gerichte hulp en we kunnen tips en adviezen geven aan de ouders om thuis mee aan de slag te gaan.

Maak jij je als ouder zorgen om de taalontwikkeling van je tweetalige kind?

Ouders spelen een belangrijke rol bij het tijdig opmerken van taalontwikkelingsproblemen. Ouders kunnen een vertraging of probleem vaak sneller en beter aanvoelen dan bijvoorbeeld de leerkracht, vooral wanneer op school een taal wordt gebruikt die nieuw is voor het kind. Waarop kan je dan bijvoorbeeld letten:

  • Je merkt een groot taalverschil tussen jouw kind en leeftijdsgenootjes in eenzelfde taalcontext.
  • Je merkt veel frustratie bij je kind omdat zij/hij zich niet (goed) kan uitdrukken.
  • Je kind praat veel maar haast niemand kan het verstaan, en ook jijzelf moet vaak raden.

Als je je zorgen maakt, neem dan contact op met een logopedist of andere professional gespecialiseerd in meertaligheid. Zij kunnen gericht advies geven en je doorsturen naar de juiste instantie!

Over de Auteur

Sofie Verrijkt werkt met steun van HaBilNet als logopediste bij PIM en schreef dit artikel op vraag van HaBilNet. We zijn erg blij dat zij de tijd vond om over de taalanalyses bij PIM te berichten. Dank!

Logo Foyer

Wat is een TOS?

Kinderen met een TOS vinden het bijvoorbeeld moeilijk om taal te begrijpen of om te praten. Deze kinderen spreken zoals een kind dat jonger is en maken fouten die atypisch zijn voor hun leeftijd en fase van taalontwikkeling. Met atypische fouten bedoelen we fouten die niet bij een normale taalontwikkeling horen. Het kan gaan om fouten op vlak van uitspraak, woordenschat, morfologie of syntaxis.

Belangrijk: meertaligheid zorgt niet voor een taalachterstand! De minimale mijlpalen (wat een kindje minimaal moet kunnen op een bepaalde leeftijd) zijn universeel. Zo zeggen de meeste kinderen bijvoorbeeld hun eerste woordje rond de leeftijd van 12 maanden, of ze nu enkel Nederlands, of Nederlands en Arabisch spreken!

Hoe de huidige COVID-19 crisis een opportuniteit kan zijn voor uw tweetalige gezin

Net als zoveel andere ouders wereldwijd bent u waarschijnlijk thuis met uw kinderen tijdens de huidige COVID-19 crisis. Het is een moeilijke tijd voor iedereen. Bekijk dit (engelstalige) blogartikel om te weten te komen hoe dit ook een opportuniteit kan zijn voor uw tweetalige gezin.

Meertaligheid in Duitsland

In het onderwijs staan taalvaardigheden ongetwijfeld centraal. Meertaligheid wordt echter herhaaldelijk en ten onrechte genoemd als een risicofactor voor onderwijsprestaties.
In een "Feitencheck" heeft Dr. Till Woerfel daarom getracht om gevestigd internationaal onderzoek te vergelijken met actuele wetenschappelijke bevindingen uit Duitstalige landen om de meest voorkomende en omstreden vragen over dit onderwerp te beantwoorden.

Leren Lezen en Schrijven in Twee Talen

Ouders adviseren over hun gezinstaalbeleid: Rekening houden met diverse achtergronden! Ouders adviseren over hun gezinstaalbeleid: Rekening houden met diverse achtergronden! Dat houdt ook in dat je rekening houdt met de verschillen tussen gezinnen.

Ouders adviseren over hun gezinstaalbeleid: Rekening houden met diverse achtergronden!

Advies geven aan ouders in een meertalige context doe je best met de nodige omzichtigheid en voldoende empathie. Dat houdt ook in dat je rekening houdt met de verschillen tussen gezinnen. Hilde De Smedt legt uit waarom.

De ondersteuning van tweetaligheid in gezinnen, kinderopvang en scholen

Tweetaligheid is één van de vier hoofdthema's waar de Vereniging voor Binationale Gezinnen en Partnerverbanden zich voor inzet. In dit interview spreekt Maria Ringler over hoe de Vereniging tweetalige gezinnen ondersteunt, over een interessant meertalig voorleesproject voor peuteropvang en kleuterscholen, en over haar ervaringen met lobbying i.v.m. meertalige educatie.

HaBilNet Reisbeurzen om GURT bij te wonen

HaBilNet feliciteert Sally Rachel Cook en Nishita Grace Isaac voor de HaBilNet Reisbeurzen die ze ontvingen om de 2020 Georgetown University Round Table bij te wonen (alhoewel die in 2020 enkel virtueel plaatsvond).

Weetjes rond de advieswerking van HaBilNet

HaBilNet biedt een gratis consultatiedienst aan voor gezinnen die vragen of twijfels hebben over hun tweetalige reis of die gewoon iemand nodig hebben met expertise om dingen door te spreken. Als u zich afvraagt hoe een consult eruit zou kunnen zien, maak dan kennis met het team en lees wat feedback van mensen zoals u die een consultatie hebben meegemaakt.

Ontdek het Geheim van een Succesvolle Tweetalige Opvoeding

Benieuwd hoe je ervoor kan zorgen dat je kind actief twee talen spreekt? Ontdek het geheim in dit (engelstalig) blogartikel van de hand van HaBilNet-lid en consultant Adam Beck.

Het HaBilNet Family Language Policies (FLP) colloquium op GURT 2020

Dit colloquium brengt multidisciplinaire perspectieven samen op het taalbeleid van families uit verschillende delen van de wereld. Bekijk hier het virtuele formaat (met Annick De Houwer, Michelle Mingyue Gu, Simona Montanari, Janice Nakamura en Nikolay Slavkov).

Tweetalige kinderen beginnen niet later met spreken dan eentalige kinderen

Dit artikel maakt deel uit van een serie van HaBilNet, het Harmonious Bilingualism Network. Het gaat in op onderzoeksresultaten over de tweetalige taalontwikkeling van jonge kinderen en bespreekt hoe deze resultaten kunnen worden toegepast in voor- en vroegschoolse educatie en opvang, zodat alle kinderen kunnen profiteren van een harmonieuze tweetalige ontwikkeling.

Weetjes rond de advieswerking van HaBilNet

HaBilNet biedt een gratis consultatiedienst aan voor gezinnen die vragen of twijfels hebben over hun tweetalige reis of die gewoon iemand nodig hebben met expertise om dingen door te spreken. Als u zich afvraagt hoe een consult eruit zou kunnen zien, maak dan kennis met het team en lees wat feedback van mensen zoals u die een consultatie hebben meegemaakt.

Het HaBilNet Family Language Policies (FLP) colloquium op GURT 2020

Dit colloquium brengt multidisciplinaire perspectieven samen op het taalbeleid van families uit verschillende delen van de wereld. Bekijk hier het virtuele formaat (met Annick De Houwer, Michelle Mingyue Gu, Simona Montanari, Janice Nakamura en Nikolay Slavkov).

Ouders adviseren over hun gezinstaalbeleid: Rekening houden met diverse achtergronden!

Advies geven aan ouders in een meertalige context doe je best met de nodige omzichtigheid en voldoende empathie. Dat houdt ook in dat je rekening houdt met de verschillen tussen gezinnen. Hilde De Smedt legt uit waarom.

Hoe de huidige COVID-19 crisis een opportuniteit kan zijn voor uw tweetalige gezin

Net als zoveel andere ouders wereldwijd bent u waarschijnlijk thuis met uw kinderen tijdens de huidige COVID-19 crisis. Het is een moeilijke tijd voor iedereen. Bekijk dit (engelstalige) blogartikel om te weten te komen hoe dit ook een opportuniteit kan zijn voor uw tweetalige gezin.

Tweetalige kinderen beginnen niet later met spreken dan eentalige kinderen

Dit artikel maakt deel uit van een serie van HaBilNet, het Harmonious Bilingualism Network. Het gaat in op onderzoeksresultaten over de tweetalige taalontwikkeling van jonge kinderen en bespreekt hoe deze resultaten kunnen worden toegepast in voor- en vroegschoolse educatie en opvang, zodat alle kinderen kunnen profiteren van een harmonieuze tweetalige ontwikkeling.

HaBilNet Reisbeurzen om GURT bij te wonen

HaBilNet feliciteert Sally Rachel Cook en Nishita Grace Isaac voor de HaBilNet Reisbeurzen die ze ontvingen om de 2020 Georgetown University Round Table bij te wonen (alhoewel die in 2020 enkel virtueel plaatsvond).

Meertaligheid in Duitsland

In het onderwijs staan taalvaardigheden ongetwijfeld centraal. Meertaligheid wordt echter herhaaldelijk en ten onrechte genoemd als een risicofactor voor onderwijsprestaties.
In een "Feitencheck" heeft Dr. Till Woerfel daarom getracht om gevestigd internationaal onderzoek te vergelijken met actuele wetenschappelijke bevindingen uit Duitstalige landen om de meest voorkomende en omstreden vragen over dit onderwerp te beantwoorden.

Ontdek het Geheim van een Succesvolle Tweetalige Opvoeding

Benieuwd hoe je ervoor kan zorgen dat je kind actief twee talen spreekt? Ontdek het geheim in dit (engelstalig) blogartikel van de hand van HaBilNet-lid en consultant Adam Beck.

Leren Lezen en Schrijven in Twee Talen

Ouders adviseren over hun gezinstaalbeleid: Rekening houden met diverse achtergronden! Ouders adviseren over hun gezinstaalbeleid: Rekening houden met diverse achtergronden! Dat houdt ook in dat je rekening houdt met de verschillen tussen gezinnen.

De ondersteuning van tweetaligheid in gezinnen, kinderopvang en scholen

Tweetaligheid is één van de vier hoofdthema's waar de Vereniging voor Binationale Gezinnen en Partnerverbanden zich voor inzet. In dit interview spreekt Maria Ringler over hoe de Vereniging tweetalige gezinnen ondersteunt, over een interessant meertalig voorleesproject voor peuteropvang en kleuterscholen, en over haar ervaringen met lobbying i.v.m. meertalige educatie.

Pin It on Pinterest

Share This